Pesymizm to postawa wobec świata, obejmująca negatywne nastawienie do siebie samego i innych, niechęć do angażowania się w nowe wyzwania oraz widzenie wszystkiego w ciemnych kolorach. Pesymista jest osobą zalęknioną, sfrustrowaną, o niskiej samoocenie oraz tendencji do tworzenia negatywnych scenariuszy. Skąd bierze się pesymizm, jak funkcjonuje pesymista i jak taka filozofia życiowa może wpływać na nasze zdrowie i samopoczucie?
Skąd bierze się pesymistyczne nastawienie do świata?
Skąd się bierze negatywne, pesymistyczne nastawienie się świata? Rodzimy się z nim, stajemy się pesymistami? Psychologowie są zgodni: na takie nastawienie wpływa wiele czynników, zwłaszcza środowiskowych oraz osobowościowych. Wśród nich warto wspomnieć o takich jak:
- perfekcjonizm - tendencja do perfekcjonizmu może w znaczącym stopniu przyczynić się do posiadania pesymistycznego nastawienia do świata. Perfekcjonista ma wygórowane wymagania wobec siebie i innych, chce być zawsze najlepszy. Gdy okazuje się, że rzeczywistość nie współgra z jego wyobrażeniami zaczyna patrzeć na wszystko w ciemnych barwach, łatwo się frustruje, rezygnuje z działania, wzrasta w poczuciu beznadziejności. Przyczynia się to do kolejnego czynnika;
- niska pewność siebie - na bycie pesymistą wpływ ma również brak wiary w siebie i innych. Niska pewność siebie jest typowa dla pesymistów. Ponadto, nie wierzą oni w innych ludzi, uważają, że zarówno im, jak i bliskim nic się nie uda. Z góry zakładają niepowodzenia i zarażają swoim podejściem do świata innych ludzi. Może być to dla otoczenia męczące, zwłaszcza, że pesymista dużo mówi o swoich lękach, niepokojach, obawach. Może to odbijać się negatywnie zarówno na relacji rodzic - dziecko, na związku partnerskim oraz w pracy;
- brak asertywności - do wykształcenia się postawy pesymistycznej przyczynia się również brak asertywności, czyli umiejętności mówienia "nie", osoby uległe o wiele szybciej ulegają pesymistycznym obawom i nie potrafią tak efektywnie radzić sobie z niepowodzeniami;
- trudne doświadczenia z przeszłości - często na wykształcenie się tak negatywnej postawy wobec świata wpływ mają negatywne doświadczenia z przeszłości, np. zbyt surowi rodzice i ich wymagania wobec nas, liczne porażki i niepowodzenia, doświadczenie rozwodu, straty itp.
Jak objawia się pesymizm? Jak zachowuje się pesymista?
Jak zachowuje się pesymista, jak objawia się jego negatywne nastawienie do świata? Osoba o skłonnościach pesymistycznych:
- jest negatywnie nastawiona do wszystkich i wszystkiego;
- niewiele rzeczy ją cieszy i sprawia, że się uśmiecha;
- jest stale czymś zaniepokojona, poddenerwowana;
- stale mówi o tym, co się może stać;
- poucza i moralizuje, ale nie robi nic, aby komuś naprawdę pomóc;
- tworzy zawsze czarne scenariusze i wierzy w nie, nawet gdy są abstrakcyjne;
- obawia się przyszłości, boi się tego, co nowe i nieznane;
- jest apatyczna, bierna, nie lubi podejmować się nowych wyzwań;
- nie lubi otaczać się ludźmi, woli swoje towarzystwo lub przebywanie w małej grupie;
- uważa, że nie ma wpływu na swoje życie i czego by nie zrobił, to i tak nic się nie uda;
- łatwo się zniechęca, wystarczy małe niepowodzenie, aby zupełnie porzucił aktywność i stwierdził, że dalsze próby są bezcelowe;
- uważa, że nie należy się cieszyć, bo za chwilę można wszystko stracić;
- nie ufa nikomu, zwykle nawet sobie.
Po tym opisie pesymista jawi się nam jako człowiek zmęczony życiem, sfrustrowany, zalękniony i zakompleksiony. Przebywanie z nim nie należy do najłatwiejszych, obejmuje bowiem stałe słuchanie o tym, jak trudne i bezsensowne jest życie, że nie warto angażować się w żadne działania, że na pewno nic się nam nie uda.
Pesymista w rodzinie, związku i w pracy
Jak funkcjonuje pesymista? Jak zachowuje się pesymista w rodzinie, związku i pracy?
Rodzic - pesymista
Jest człowiekiem zalęknionym, niepewnym siebie i innych, bywa nadopiekuńczy, stale martwi się o siebie, swoje dzieci. Nie wierzy w siebie i swoją rodziną, uważa np. że dziecko nie poradzi sobie w nowej szkole, zrobi sobie krzywdę na zajęciach sportowych, okradną je na wycieczce, itp. Dla dzieci i pozostałych członków rodziny taki zachowanie może być męczące, po pewnym czasie nikt już nie wierzy w czarnowidztwo pesymisty i jego lęki traktuje się z przymrużeniem oka.
Pesymizm w związku
Pesymizm daje się we znaki również w związku. Tworzenie czarnych scenariuszy i niechęć do zmian może powodować oddalanie się od siebie partnerów. Pesymista może nieświadomie wycofywać się z relacji, przez co staje się w związku stroną bierną.
Pesymizm w pracy
A co z miejscem pracy? Pesymizm może również przyczynić się do zmiany funkcjonowania w pracy. Pesymiści są niechętni do nowych zadań, każde z nich traktują jako karę, nie chcą podejmować ważnych obowiązków, wolą, aby ktoś wykonał za nich pracę, bywają mało sumienni, powolni i mało zaangażowani. Mają trudności z pracą w grupie, z delegowaniem obowiązków oraz przyjmowaniem krytyki: wszystko bardzo biorą do siebie i jeszcze bardziej się zniechęcają.
Pesymizm a zdrowie
Jak podstawa pesymistyczna wpływa na nasze zdrowie? Czy może nam zaszkodzić? Okazuje się, że bycie pesymistą może przyczynić się do powstania wielu schorzeń. Pesymista często się niepokoi, denerwuje czymś, co zwiększa poziom kortyzolu we krwi, zwany jest również hormonem stresu. Jego obecność z kolei może przyczynić się do pogorszenia pracy serca, do chorób układu krążenia czy układu pokarmowego. Pesymiści częściej niż optymiści zapadają również na choroby psychiczne, w tym depresje, nerwice czy fobie.
Zalety pesymizmu
Co ciekawe, pesymizm może mieć i pozytywne skutki dla naszego zdrowia i życia. Uważa się, że pesymiści mają mniejsze skłonności do zachowań ryzykownych, rzadziej wiec ulegają różnorodnym wypadkom. Rzadziej doświadczają rozstań, rozwodów i tym podobnym, co bywa związane z ich niechęcią do wchodzenia w związki. Dodatkowo, pesymiści miewają dość wysokie i stabilne dochody, co spowodowane jest ich niechęcią do samodzielnego prowadzenia biznesów: wolą stabilną choć nierzadko mniej rozwojową pracę na pewnym etacie.
Jak przezwyciężyć pesymizm?
Pesymizm jest postawą życiową, nie można więc go wyleczyć, można jedynie próbować przezwyciężyć pewne cechy i tendencje, które mają na nas negatywny wpływ. Jak poradzić sobie ze skutkami pesymizmu?
- Wzmacniaj swoją pewność siebie i samoocenę - jeśli uwierzysz w siebie i swoje możliwości o wiele łatwiej będzie Ci mierzyć się z tym, co niesie życie i patrzeć w przyszłość bardziej optymistycznie;
- Doceń obecność i wsparcie innych ludzi - otaczaj się dobrymi, życzliwymi ludźmi, którzy są pozytywnie nastawieni do świata. Może ich obecność pozwoli Ci uwierzyć, że warto działać, być razem i dążyć do wspólnego dobra;
- Traktuj porażki jako wyzwania - nie rozpamiętuj porażek w kategorii życiowych dramatów. Niech te niepowodzenia motywują Cię do działania, są wyzwaniem, które - przy odrobieni chęci i ambicji - na pewno pokonasz;
- Stawiaj sobie małe cele - w przezwyciężaniu pesymizmu liczy się realizacja małych celów. Ciesz się swoimi sukcesami i doceniaj to, jak radzisz sobie z trudnościami.
