Lekarze i dietetycy zalecają dietę cukrzycową nie tylko osobom cierpiącym na cukrzycę, ale również tym, które znajdują się w grupie ryzyka zachorowania na nią. Przestrzeganie zasad zdrowego żywienia ma kluczowe znaczenie dla poprawy stanu osób chorych, ale też stanowi podstawę profilaktyki cukrzycy typu 2, która jest jedną z najczęściej występujących chorób cywilizacyjnych.
Dieta cukrzycowa jest pełnowartościowa, to znaczy pokrywa zapotrzebowanie organizmu na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, witaminy i minerały. Jej zasady opierają się o ograniczenie cukrów prostych i tłuszczów zwierzęcych, a zwiększenie ilości surowych warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych i chudego mięsa w codziennym jadłospisie.
Warto przyjrzeć się dokładniej zasadom diety cukrzycowej
Cukrzyca jest przewlekłą chorobą cywilizacyjną, na którą choruje ponad 2 miliony polaków. Najczęstszą jej formą jest występująca u osób dorosłych cukrzyca typu drugiego. Do jej głównych przyczyn zaliczamy nieprawidłowe odżywianie, brak aktywności fizycznej i otyłość. Leczenie tej choroby opiera się na 4 filarach- trwałej zmianie sposobu odżywiania, unormowaniu masy ciała, wprowadzeniu codziennej aktywności fizycznej oraz podawaniu leków.
Przy czym przy skrupulatnym przestrzeganiu trzech pierwszych zasad, leczenie farmakologiczne bardzo często udaje się ograniczyć do minimum. Do grupy podwyższonego ryzyka zachorowania na cukrzycę należą osoby z rodzinnym obciążeniem tą chorobą oraz pacjenci z nadwagą i otyłością.
Zastrzyk z insuliny
Zarówno u osób z cukrzycą typu 2, jak i typu 1, czyli insulinozależną, najważniejszym aspektem w procesie leczenia jest prawidłowo zbilansowana zdrowa dieta. W jej skomponowaniu pomoże nam lekarz diabetolog wraz z doświadczonym dietetykiem. Powinna ona zawierać indywidualnie dopasowaną do naszego wieku, płci i trybu życia kaloryczność oraz zawartość białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin i minerałów. U osób z cukrzycą dorosłych jadłospis oparty jest o 4 do 5 posiłków jedzonych w odstępach 3-4-godzinnych, z kolei u pacjentów z cukrzycą młodzieńczą ten schemat czasami zastępowany jest aż 6-7 posiłkami o mniejszej kaloryczności w odpowiednio mniejszych odstępach czasowych.
Osoby chorujące na cukrzycę lub zagrożone tą chorobą powinny zwrócić szczególną uwagę na taki dobór kaloryczności spożywanych posiłków, aby nie dopuszczać ani do nadwagi, ani do niedowagi. Ramowo zapotrzebowanie kaloryczne określa się na podstawie schematu 2500-3000 kcal u osób z niedowagą, 2000-2200 kcal dla osób z prawidłową masą ciała, 1500-1800 kcal dla cierpiących na nadwagę i 1000-1300 kcal przy otyłości.
Ramowe zapotrzebowanie kaloryczne dla osób o określonej wadze
Bardzo istotne są także odpowiednie proporcje podstawowych składników pokarmowych, które powinny wynosić 45-50% dostarczanej energii z węglowodanów, 30-35% z tłuszczów oraz 15-20% z białek. Przy czym źródłami węglowodanów w diecie powinny być wyłącznie produkty pełnoziarniste oraz owoce. Ponadto niezwykle istotne jest dostarczanie organizmowi błonnika pokarmowego, który zapobiega nagłym skokom poziomu glukozy we krwi, a także produktów bogatych w magnez (orzechy, zielone warzywa liściaste), ponieważ przyczyniają się one do zwiększenia tolerancji glukozy przez komórki naszego organizmu.
Jadłospis diety cukrzycowej
Indeks glikemiczny poszczególnych produktów powinien stanowić podstawę przy układaniu codziennego jadłospisu, ponieważ wskazuje on, jak szybki wzrost poziomu cukru we krwi nastąpi po spożyciu danego produktu.
Co można jeść?
W diecie osoby chorującej na cukrzycę lub nią zagrożonej powinny dominować surowe warzywa i owoce. Przy czy trzeba pamiętać, że chodzi o owoce o niskim indeksie glikemicznym, do których zaliczamy między innymi owoce cytrusowe, jabłka, gruszki, porzeczki, truskawki, maliny i borówki. Nie może też zabraknąć pełnoziarnistych produktów zbożowych bogatych w błonnik pokarmowy, który poprawia funkcjonowanie jelit, zapobiega powstaniu zaparć, daje uczucie sytości, a co najważniejsze wpływa na obniżenie poziomu glukozy we krwi. Do takich produktów zaliczamy pieczywo pełnoziarniste, otręby, płatki owsiane, gruboziarniste kasze, brązowy ryż oraz makaron razowy. Źródło tłuszczów w diecie cukrzycowej powinny stanowić oleje roślinne takie jak oliwa z oliwek, olej słonecznikowy i rzepakowy, a także bogate w zdrowe tłuszcze orzechy i nasiona (na przykład pestki dyni lub słonecznika) oraz ryby morskie. Do produktów zalecanych należą również chude mięso bez skóry (przykładowo drób), chude produkty nabiałowe oraz jaja.
Bardzo ważną rolę odgrywa także sposób przyrządzania potraw. Unikajmy potraw smażonych w głębokim tłuszczu, panierowanych oraz mocno rozgotowanych. Korzystne jest spożywanie dań gotowanych krótko na parze, pieczonych bez tłuszczu lub grillowanych.
Co wyeliminować z diety?
Osoby chorujące na cukrzycę oraz należące do grupy ryzyka powinny ograniczyć lub całkowicie wyeliminować ze swojej diety węglowodany proste, powodujące skoki poziomu glukozy we krwi. Ich źródła to słodycze pakowane (ciastka, batony, czekolady, cukierki), napoje słodzone, wyroby cukiernicze (ciasta, drożdżówki, pączki). Konieczne jest też unikanie żywności przetworzonej, czyli wszelkiego rodzaju zupek, sosów i dań typu instant, fast food i napojów gazowanych. Do produktów niewskazanych zaliczamy podroby, tłuste mięso i wędliny, żółte sery, śmietanę, smalec, słoninę, masło, olej palmowy twarde margaryny, a także suszone i kandyzowane owoce, pieczywo z białej mąki i biały ryż.
Z cukrzycą można normalnie aktywnie żyć, oczywiście pod warunkiem przestrzegania zaleceń lekarskich oraz dietetycznych. Jeśli chorujemy lub jesteśmy zagrożeni cukrzycą, zadbajmy o siebie, aby nie dopuścić do poważnych konsekwencji, jakie niesie za sobą ta choroba. Nieleczona cukrzyca prowadzi do poważnych zmian w całym organizmie, może być przyczyną uszkodzenia nerek, serca, pogorszenia lub nawet utraty wzroku oraz amputacji kończyn. Wiele osób cierpiących na tę groźną chorobę nie zdaje sobie sprawy z tego, że choruje, dlatego tak ważne jest też regularne zgłaszanie się do lekarza i wykonywanie badań profilaktycznych takich jak badanie poziomu glukozy we krwi, morfologia czy pomiar ciśnienia tętniczego. Pamiętajmy, że każda choroba wcześnie wykryta, leczy się łatwiej i nie lekceważmy swojego zdrowia.