Nieśmiałość to cecha osobowości, obejmują powściągliwość w kontaktach, wstydliwość oraz zażenowanie. Może ona objawiać się w różnych sytuacjach i w odmienny sposób. Skąd bierze się nieśmiałość, jak się objawia i czy należy z nią walczyć?
Przyczyny, czyli skąd się bierze nieśmiałość?
Nieśmiałość, jako cecha charakteru może wystąpić u każdego z nas ale zwykle w różnym nasileniu. Nieśmiałość może być wrodzona lub też może być efektem pewnych wydarzeń, jakie miały lub mają miejsce w naszym życiu.
- Z nieśmiałością jako cechą wrodzoną mamy do czynienia, gdy została nam ona przekazana genetycznie, na przykład któreś z naszych rodziców borykało się z nieśmiałością. Nieśmiałość jest także cechą rozwojową dzieci w wieku 2-3 lat, kiedy to dziecko jest coraz mniej zależne od rodziców i obawiając się swojej samodzielności, może być nieśmiałe w stosunku do obcych i przejawiać lęk w sytuacji, gdy opiekunowie znikają z pola widzenia. Zwykle jednak w wieku przedszkolnym ta rozwojowa nieśmiałość ustępuje samoistnie.
- Nieśmiałość jest również cechą charakteru, niezależną od genów: to nasze wyposażenie z jakim się rodzimy. Nie da się jednak ukryć, że na nieśmiałość wpływ może mieć szereg czynników psychologicznych, środowiskowych oraz społecznych. Nieśmiałość wzmagają inne cechy charakteru, w tym skromność, neurotyzm, czyli skłonność do przeżywania lęku, powaga, łagodność oraz sztywność w myśleniu i działaniu. Ponadto, nieśmiałość może być wzmagana przez wychowanie, w tym dużo zakazów i nakazów w domu rodzinnym, surowość rodziców, jak również perfekcjonizm opiekunów. Ponadto, bardziej nieśmiałe mogą być osoby z wadą wymowy, chore czy niepełnosprawne.
Jak objawia się nieśmiałość?
Nieśmiałość może obejmować sferę kontaktów społecznych, w tym nawiązywania relacji z innymi, poznawania nowych osób. Osoby nieśmiałe mają trudności z wchodzeniem w relacje, odzywaniem się w towarzystwie nowo poznanych czy też nieznanych ludzi. Nieśmiałość dotyczyć może również kontaktów z osobami starszymi, uznawanymi za autorytet, na przykład przełożonym, nauczycielem.
Nieśmiałość może pojawiać się też w relacjach z płcią przeciwną. Osoba może obawiać się poznawania nowych osób odmiennej płci, bać się bycia w związku oraz wchodzenia w relacje intymne.
Osoba nieśmiała może mieć także problemy z proszeniem o pomoc oraz podczas walki o swoje. Ludzie ci nie są asertywni, mają trudności z odmawianiem, bywają zbyt ulegli. Z racji swojego funkcjonowania, osoby nieśmiałe są typami samotników, mogą izolować się od społeczeństwa, unikać ludzi oraz wielu sytuacji społecznych. Silna nieśmiałość może przerodzić się w fobię społeczną, zwaną socjofobią. W skrajnych przypadkach może prowadzić do stanów depresyjnych, myśli, a nawet prób samobójczych.
Nieśmiałość u dziecka - zaakceptować czy zwalczyć?
Nieśmiałość jest bardzo często cechą charakteru dziecka, która przemija lub zostaje zwalczana. Gdy jednak nasza pociecha jest nieśmiała, widzimy wpływ tej cechy na jej funkcjonowanie i staramy się jej za wszelką cenę pomóc. Czy to konieczne? Nieśmiałość jest u dziecka naturalna, maluch w pewnym wieku wstydzi się obcych, chce przebywać tylko z towarzystwie znanych osób. Może to trwać do okresu przedszkolnego, a nawet jeszcze w szkole. Kiedy walczyć z nieśmiałością? Gdy zauważymy, że utrudnia ona naszemu dziecku normalne funkcjonowanie, gdy staje się przeszkodą do zawierania znajomości z innymi oraz wpływa na pogorszenie się wyników w nauce.
Jak z nią walczyć? Warto utwierdzać dziecko w przekonaniu, ile jest warte, podkreślać mu jego zalety, chwalić nawet za drobne osiągnięcia dla podniesienia samooceny. Pamiętajmy, by nie ingerować niepotrzebnie w sprawy dziecka, nie rozwiązywać jego sporów. Zadaniem rodziców jest wspieranie dziecka oraz mediowanie jedynie w przypadku zagrożenia, np. gdy nasze dziecko się z kimś pobiło. Warto skorzystać tez z pomocy specjalistów, w tym nauczycieli, pedagoga szkolnego czy psychologa z lokalnej poradni psychologicznej. W przypadku silnej i chorobliwej nieśmiałości terapia psychologiczna może okazać się najlepszym rozwiązaniem. Dziecko otrzyma stosowną pomoc, a rodzice: odpowiednie i fachowe wsparcie.
Czy nieśmiali mają w życiu trudniej? Skutki nieśmiałości
Panuje pogląd, że nieśmiałość utrudnia życie. Jako cecha charakteru towarzyszy nam cały czas, wiec wpływa na nasze funkcjonowanie w wielu sferach, jak opisano powyżej. Nie można jednoznacznie stwierdzić, czy osoby nieśmiałe mają w życiu trudniej, można jednak uważać, że pewne czynności wymagają od niech znacznie więcej wysiłku.
Przykładem może być nauka w szkole: obecnie życie szkolne jest dynamiczne, trwa rywalizacja o stopnie i pozycje rówieśniczą. Osoby nieśmiałe nawiązują relacje wolniej, są mniej przebojowe i zaradne, mogą wiec mieć trudności z zaistnieniem w grupie, z tak zwanym "przebiciem się". Nieśmiałość może nam również utrudniać nawiązywanie i podtrzymywanie relacji damsko-męskich. Nieśmiała kobieta sama nie zapozna mężczyzny, będzie się krępowała, żeby go zagaić, a nawet podtrzymać rozmowę. Ponadto, nieśmiałość utrudniać może przechodzenie przez kolejne etapy związku, w tym zdecydowanie się na pierwszy pocałunek oraz pierwszy seks.
Nieśmiałość widoczna może być również w miejscu pracy: osoby nieśmiałe mogą mieć - wspomniane już wcześniej - trudności z walczeniem o swoje, mogą być nazbyt uległe, przyjmować na siebie zbyt wiele obowiązków oraz mieć trudności z asertywnością. Wszystko to wpływa na funkcjonowanie w pracy, przyczyniać się może do pogorszenia wyników, zmniejszenia efektywności oraz spotykania się z krytyką. Dla osoby nieśmiałej samo poszukiwanie zatrudnienia kojarzyć się może czymś trudnym - silna nieśmiałość może obejmować nawet trudności z umówieniem się do lekarza, fryzjera czy zrobieniem zakupów.
Jak pokonać nieśmiałość? Jak walczyć z nieśmiałością?
Nieśmiałość nie jest cechą negatywną, jest po prostu pewną cechą charakteru, która sprawia, że jesteśmy mniej śmiali, bardziej zamknięci w sobie, cisi i spokojniejsi. Nie da się jednak ukryć, że silna nieśmiałość może utrudniać życie, gdyż w dzisiejszych czasach sukces osiągają zwykle osoby przebojowe, pewne siebie i otwarte. Ludziom nieśmiałym - jak wspomniano wcześniej - może utrudniać wiele działań. Jak walczyć więc z własną nieśmiałością, aby zapewnić sobie powodzenie w życiu? Najlepiej działać według planu.
1. Ustal, kiedy pojawia się nieśmiałość
Z pewnością jest tak, że nie jesteś nieśmiała cały czas ale jedynie w pewnych sytuacjach. Spójrz na to z boku i odpowiedz sobie na pytanie, kiedy pojawia się Twoja nieśmiałość? Kiedy blokuje Cię ona i nie pozwala działać? Możesz wypisać te sytuacje, momenty na kartce. Wiesz już, nad czym pracować.
2. Ustal, czego się boisz?
Jeśli masz przed sobą listę sytuacji, które potęgują swoją nieśmiałość, dokładnie je przeanalizuj i odpowiedz na kolejne pytanie: czego się boisz? Oceny innych, skrytykowania? Boisz się, że ktoś Cię nie usłyszy, bo cicho mówisz, że zacznie się śmiać, bo masz wadę wymowy? Teraz już wiesz. I właśnie te lęki musisz przezwyciężyć w kolejnych krokach.
3. Uwierz w siebie
Jeśli wiesz już, nad jakimi lękami pracujesz, kluczem do sukcesu jest wiara, że Ci się uda. Czyja wiara? Przede wszystkim Twoja. Jeśli uwierzysz w to, że przezwyciężysz to, czego się boisz, z pewnością Ci się to uda. Możesz gdzieś zapisać sobie jako cytat zdanie, oznajmujące, że dasz sobie radę i spełnisz swoje marzenia o byciu osobą bardziej śmiałą i przebojową.
4. Ustal plan działania walki z nieśmiałością
Wierzysz w to, że wygrasz? Świetnie, teraz czas na ustalenie planu działania. Określ co i w jakim czasie chcesz osiągnąć. Pamiętaj o realizmie w działaniu. Zaplanuj np. że w ciągu tygodnia poznasz nową osobę i w kolejnym tygodniu inną, choćbyś miała zaczepiać obce osoby na ulicy z pytaniem o godzinę. Ustal, że zgłosisz się do nowego projektu w pracy i porozmawiasz z nową koleżanką z działu.
5. Wyznaczaj sobie zadania
Zadania realizuj sukcesywnie i rozliczaj się z każdego z nich. Nawet niewielki postęp nagradzaj ale… nie materialnie! Idź na spacer, do kina, zrób sobie odprężająca kąpiel. Pomyśl, jak doskonale walczysz z nieśmiałością!
6. Proś innych o pomoc
Nie wstydź się prosić innych o pomoc, korzystaj ze wsparcia bliskich: partnera, rodziców, przyjaciół. Ich bliskość może Ci pomóc w walce z nieśmiałością i pozwoli na zwiększenie pewności siebie.
7. Zadbaj o siebie, również o wygląd
Bardzo istotną kwestią w walce z nieśmiałością jest samoocena, im wyższa tym lepiej. Jak ją podnieść. Wiele zależy od tego, jak czujemy się w swoim ciele. Warto więc zadbać o siebie i swój wygląd: idź do fryzjera, kosmetyczki, nawet, jeśli wcześniej tego nie robiłaś. Jeśli się obawiasz, wybierz się tam w towarzystwie siostry, przyjaciółki czy z mamą. Wypad zbliży Was do siebie i dostarczy wrażeń. Kup sobie nowe, modne ubrania, wypróbuj nowy makijaż. Masz wadę wymowy i to ona przeszkadza Ci w nawiązywaniu relacji? Skontaktuj się ze znajomym logopedą, który wskaże ćwiczenia, mogące Ci pomóc. Możesz wykonywać je w domu, nikt nie będzie o tym wiedział, a efekty będą napawały Ci dumą.
8. Nie wymagaj od siebie zbyt wiele
Pamiętaj, że drobne sukcesy często zwiększają apetyt i będziesz chciała więcej i więcej… spokojnie. Z dnia na dzień nie staniesz się przebojową osobą. Nie stawiaj sobie zbyt wysokich wymagań, sukcesywnie realizuj plan i ciesz się z osiągnięć.
9. Unikaj negatywnej krytyki
Nawet, jeśli coś Ci się nie uda, jeśli nie spełnisz jakiegoś oczekiwania, nie krytykuj samej siebie, nie wytykaj sobie błędów. Odłóż to zadanie na później, zrób z niego kolejne wyzwanie, do jakiego podejdziesz ponownie za jakiś czas.
10. Myśl pozytywnie o sobie
Cały czas myśl o sobie dobrze, pozytywnie, skupiaj się na podkreślaniu swoich zalet oraz pracy nad słabszymi stronami. Myśl o swojej nieśmiałości jako o cesze nie do końca negatywnej.
Czy nieśmiałość może być dobra?
Nie zapominajmy, że nieśmiałość sama w sobie nie jest zła, stanowi jedynie cechę charakteru, element naszej osobowości. Jest przeciwnym biegunem do przebojowości i śmiałości, które są dziś cechami pożądanymi. Czy nieśmiałość może być również dobra? Jak najbardziej i każda osoba nieśmiała powinna zdawać sobie z tego sprawę.
Nieśmiałość jest cechą szczególnie chętnie widzianą u kobiet: nieco skryte i nieśmiałe panie są obiektem pożądania wielu mężczyzn. Ich zdobywanie bowiem wymaga więcej czasu i zaangażowania. Ponadto, nieśmiałość pozwala nam na zachowanie odpowiedniego dystansu wobec nowo poznanych osób oraz sprawia, że podchodzimy do życia bardziej refleksyjnie.